zondag 6 juli 2014

2. Johannes van der Nagel (1780-1855)

Johannes (Jan), zoon van Cornelis van der Nagel (1722-1795), wordt op 25 juli 1780 in Valkenburg gedoopt, waarbij als getuigen optreden Engelina Christina Oostermans en Johannes van Tricht.
Volgens de dorpsomslag van 1809 is Jan dagloner en als hij in 1812 aangifte doet van de geboorte van zijn oudste zoon, is hij dat nog steeds. Alle Valkenburgse en Katwijkse Van der Nagels kunnen dus wel de illusie laten varen dat ze uit een voornaam geslacht stammen. 


Jan leeft in een rumoerige tijd. Als jongen hoort hij van de Franse revolutie, de onthoofding van Marie Antoinette  in 1793, de verovering van ons land door Pichegru in 1795 en de vlucht van Willem IV naar Engeland.
De Leydse Courant, die ook in Valkenburg gelezen wordt, maakt van deze gebeurtenissen wel melding, maar bij lange na niet zo uitvoerig als in onze tijd zou geschieden.
Voor Nederland is de Franse Tijd aangebroken, die tot 1713 zal duren.



Dat Nederland een stukje van Frankrijk is geworden, blijkt ook uit de geboorteakte van Jans oudste zoon Cornelis, geboren 4 april 1812. Voor de aangifte moet Jan naar Katwijk, want de Fransen hebben de burgerlijke stand ingevoerd  en bepaald dat alle gemeenten tenminste 5000 inwoners moeten tellen. Valkenburg en de beide Katwijken worden samengevoegd en alle akten worden in het Frans opgesteld.

Ook de kerkenraad merkte in 1807 dat de Fransen in het land waren gekomen, want weldra wordt het eerste buitenechtelijke kind van een Franse soldaat gedoopt:

Dat men het niet zo nauw nam met de juiste naam, blijkt wel uit het feit dat men elders de naam van de vader vindt als

Het uitgaans- en vermakelijkheidsleven uit Jans tijd laat zich in het geheel niet met dat van Anno 2014 vergelijken.
Men had nog geen fiets, er was geen radio, televisie, of bioscoop, maar wel bloeide het verenigingsleven en diende Het Wapen van Valkenburg ook als vergaderruimte en praathuis.

Een bloeiende vereniging was ongetwijfeld het Godsdienstig Zanggezelschap Oeffening Leert, dat in die tijd regelmatig een cantate opvoerde.
Om gedrang tegen te gaan, werd de kerk al een uur voor aanvang geopend. We zien hier tevens, dat de Leydse Courant tweetalig werd gedrukt!



Op 8 november 1811 is Jan in Valkenburg getrouwd  met Maria van Briemen uit Katwijk, waar ze op 30 mei 1784 gedoopt is. Vijf maanden later al, namelijk op 4 april 1812 werd het eerste kind geboren en er zouden er nog zeven volgen:

 Naam                          Geb.datum       Geb.plaats       Overl. datum     Overlijdensplaats
           
1. Cornelis             04.04.1812     Valkenburg        29.09.1884   Valkenburg
2. Trijntje Cornelia   06.02.1814    Valkenburg        19.06.1910 Veur ZH
3. Antje 14.08.1815 Valkenburg        28.09.1892 Voorschoten
4. Hendrik 22.01.1817      Valkenburg        07.08.1849 Valkenburg      
5. Cornelia 27.091819 Valkenburg        19.02.1902 Valkenburg      
6. Johannes 20.12.1822       Valkenburg        09.11.1896       Valkenburg
7. Catharina 22.10.1824       Valkenburg        24.05.1856 Valkenburg      
8. Neeltje                     18.04.1828 Valkenburg       14.09.1912 Valkenburg  
        
We mogen aannemen dat Jan de binnenkant van de kroeg in Valkenburg en Katwijk aan de Rijn goed kende, want regelmatig is de kastelein van Het Wapen getuige bij de geboorteaangifte. In 1824 neemt Jan bij de aangifte van Catharina zelfs twee kasteleins mee, die van Valkenburg en die van Katwijk a/d Rijn.
Nu hoeft dat niet te betekenen dat Jan te veel dronk, want heel vaak trad de kastelein of de veldwachter op als getuige.
Uit die geboorte-aangiften uit de negentiende eeuw blijkt ook, dat de kalkfabriek, de steenfabriek en de pannenbakkerij voor de meeste inwoners de voornaamste bron van inkomsten vormden. Zeer regelmatig treden steenwerkers, pannenwerkers en kalkbrandersknechten als getuigen op, maar bijvoorbeeld ook een schulpvletter.

Tot grote welvaart heeft ook Jan het niet gebracht, want in alle akten is hij dagloner of arbeider van beroep.
Op 8 november 1855 is Jan overleden, waarvan door zijn zoon Cornelis (landbouwer) aangifte werd gedaan.
Maria van Briemen overlijdt op 28 juli 1859 in Valkenburg Begr. Afd. 2 Graf 17 Behoort de Gemeente.
De oudste zoon van Jan van der Nagel (1780-1855) is Cornelis (1812- 1884) en hoewel Cornelis altijd op Valkenburg heeft gewoond en hij ook heel wat nazaten heeft achtergelaten, vinden we omstreeks 1985 geen nakomelingen van hem in Valkenburg. Hij trouwde op 23 november 1834 met Jaapje Klok (1808-1838) uit Katwijk.
 De nakomelingen van Cornelis vinden we dan vooral in Katwijk, die we gemakshalve maar de Katwijkse  tak Van der Nagel noemen.

De tweede zoon van Jan is Hendrik, die op 22 januari 1817 in Valkenburg wordt geboren.
Hij trouwt op 8 juli 1847 in Katwijk met Niesje Dorrepaal.
Hendrik sterft al op 7 augustus 1849 in Valkenburg en laat slechts een dochter na: Neeltje, die op 19 maart 1828 in Valkenburg is geboren en op 31 oktober 1872 trouwde met Nicolaas Ouwersloot,  geboren op 22 maart 1849 in Zegwaard.
 Dit paar krijgt drie zonen en een dochter. Wellicht is Neeltje dus voor de Valkenburgse en Rijnsburgse Ouwerslootjes wel interessant.

Voor alle  Valkenburgse Van der Nagels is echter de derde zoon de stamvader: Johannes (1822-1896)


Geen opmerkingen:

Een reactie posten